Cọ om hay ỏm Cọ là món ngon đặc sản của Phú Thọ. Trái cọ dùng để om phải là cọ già thì mới ngon. Cọ càng già thì vị càng ngậy và béo bùi. Cọ mang về đem xóc với những cật nứa sắc để cạo bỏ lớp vỏ bên ngoài. Sau đó đem cọ thả vào nồi nước sôi lăn tăn, để 1 lúc cọ sẽ chín mềm. Om cọ cũng là một nghệ thuật. Người ta không om cọ khi nước sôi sùng sục, vì thế quả cọ sẽ vì nhiệt độ quá nóng mà teo đi, quắt lại, ăn cũng và chát. Cọ cũng không thể om quá lâu, khi mặt nước nổi những váng màu vàng, cọ từ màu xanh sậm chuyển sang màu vàng là được. Trong quá trình chế biến cọ ỏm, quan trọng nhất là nhiệt dộ của nước và thời gian om. Người khéo tay là người có thể căn được đúng các yếu tố đó để có được những miệng dầy cùi, mềm, ăn bùi bùi mà không quá chát.

Cây Cọ sống tương đối phổ biến ở vùng dồi núi, trung du của các tỉnh vùng Tây Bắc, cứ vào khoảng tháng 7 là những câu cọ trong rừng bắt đầu ra hoa, kết trái. Đến cuối tháng 10, đầu tháng 11 những trái cọ bắt đầu chín, màu vỏ xanh đậm hơi nâu nâu.

Cây cọ có giá trị tương đối về mặt kinh tế bởi tất cả các bộ phận từ cây cọ đều có thể tận dụng. Lá cọ dùng để lợp mái nhà, tước lấy gân lá để bán, cuống lá dùng để chẻ nan dệt mành, hoặc thân cây Cọ có thể làm các đồ thủ công mỹ nghệ. Đặc biệt, quả Cọ có vị bùi, ngậy là món ăn hấp dẫn với nhiều du khách mỗi lần đặt chân đến mảnh đất này.

Quả cọ không ngọt ngào cũng chẳng thơm mát. Ẩn chứa trái cây nhỏ bé ấy là vị chan chát mà bùi bùi rất riêng của núi rừng xứ Việt. Ở Việt Nam, có rất nhiều nơi trồng cọ, nhưng có lẽ nổi tiếng nhất vẫn là Phú Thọ. Nhắc tới Phú Thọ là người ta nhắc tới “rừng cọ đồi chè”, thậm chí Cọ còn trở thành một hình ảnh văn hóa biểu trưng cho vùng đất trung du này.

Cọ ngon phải là cọ nếp. Cọ nếp sau khi om sẽ trổ màu vàng đẹp mắt, ăn mềm và dẻo. Ở nhiều vùng. Loại cọ nếp này có thể được dùng để làm bánh dày. Cọ nếp sau khi om vàng rượi được bóc ra, đem giã dập sẽ là nguyên liệu độc đáo cho món bánh dầy của “xứ cọ”. Bên cạnh đó, cọ còn có thể làm dưa. Cọ muối có vị mặn, bùi ngậy, chan chát. Đây là món ngon hấp dẫn, lạ miệng trong mâm cơm. Đôi với khách phương xa tới thăm, một đĩa cọ muối hay cọ om sẽ là đặc sản quý đậm đà hương vị núi rừng, xứ sở. Khi mùa cọ đến, nhiều người miền xuôi nhờ người mua giúp cọ vì trót cảm mến hương vị của món ngon này.

Có nhiều loại quả hiện diện trong đời sống của người Việt Nam. Giữa muôn ngàn loại quả ngọt thơm, trái cọ mang đến một hương sắc rất riêng và độc đáo. Không ngọt cũng chẳng thơm, nhưng chính vị chan chát, bùi ngậy của trái cây nhỏ bé này khiến người ta nhớ mãi.

Người ăn cọ sành là người biết chọn cho mình những quả cọ tròn, cùi dầy có màu vàng như mật ong, Khi nhấm nháp còn thấy dẻo, dính ở răng thì đó là loại cọ nếp quý. Cọ ỏm chấm nước mắm là ngon nhất thế nhưng tùy thuộc khẩu vị từng người có thể thay bằng bột canh hay tương ớt.

Quả cọ ngoài làm ỏm thì còn có thể làm dưa. Khi đến mùa cọ các bà các chị ở đây còn chọn những quả cùi dày, béo rồi mang cạo sạch vỏ đem làm dưa. Dưa cọ có vị mặn của muối, vị béo bùi bùi của cọ, có thể ăn cùng với cơm hoặc ăn chơi đều rất ngon.

Những món ăn tường như đơn giản nhưng không phải nơi đâu cũng có thể làm được, không phải muốn là sẽ có mùi vị thực sự của nó. Hãy đến với Phú Thọ mảnh đất của các đồi Cọ để thưởng thức trọn vẹn hương vị bùi ngậy của Cọ ỏm – đặc sản Phú Thọ, món ngon vùng trung du Bắc Bộ.